De MAYA's in het Drents museum

Elvira van Rijn 3 March 2016

De Maya's leren ons hoe we met de goden communiceren

Hoeveel Maya wijsheid kun je verwachten op een tentoonstelling over de Maya cultuur? De Maya tentoonstelling van 2012 in het Leidse museum voor Volkenkunde verliet ik teleurgesteld, omdat er heel weinig aandacht was besteed aan de diepgaande kennis van de Maya’s over de kosmos en astronomie. Vier jaar later verlaat ik het Drents Museum en de tentoonstelling ‘MAYA’s, Heersers van het regenwoud’ met een heel ander gevoel.

Met nog enigszins slappe knieën van een flinke griep en veel goede zin ontmoet ik bij de ingang van het museum de journaliste en de fotograaf van Dagblad Trouw. Neeltje de Witte en ik zijn uitgenodigd voor een bezoek aan de Maya tentoonstelling om aan de hand van wat we zien te vertellen over hoe je je in de huidige tijd kunt laten inspireren en leiden door de wijsheden van de Maya's. Neeltje heb ik leren kennen als enthousiast deelnemer aan mijn Maya wijsheid cursussen en workshops. Alleen dit verzoek al stemt ons behoorlijk vrolijk. Kennelijk is de tijd rijp om een breder publiek te laten zien hoe we nu kunnen profiteren van de wijsheid die deze beschaving bezat over de kracht en het proces van creëren.

Mooie foto’s maken is in deze prachtig vormgegeven tentoonstelling met veel glas, spiegels en nauwe gangpaden in een gestileerde piramide met veel bezoekers een hele kunst. Daarom besteden we behoorlijk veel tijd aan ‘ongedwongen’ kijken en wijzen naar al het moois dat er valt te zien, zodat de fotograaf zijn werk kan doen. Op de achtergrond luistert de journaliste mee met wat we zien en ontdekken.

Later hebben Neeltje en ik pas de rust en ruimte voor een tweede ronde. Dit keer laten we ons met het boekje van de kinderspeurtocht in de hand van begin tot eind meevoeren in het verhaal van de tentoonstelling. Deze is georganiseerd rond het scheppingsverhaal van de Maya’s en de cyclus van zaaien, groeien, oogsten en wedergeboorte. Deze rode draad vormt het fundament van alles wat ik de afgelopen jaren heb ervaren en geleerd over de wijsheid van de Maya’s en het heeft mijn kijk op het leven totaal veranderd. De tentoonstelling biedt allerlei aanknopingspunten om de brug te slaan van de oude Maya cultuur naar hedendaagse Maya wijsheid.

Het logboek van koningen

De Maya’s legden belangrijke gebeurtenissen vast in steen. Voor het weergeven van de datum gebruikten ze verschillende kalenders, waaronder de centrale heilige Tzolkin kalender. Op de grote steen met 160 hiëroglyfen bij de ingang vallen ons direct de afbeeldingen van de zegels en tonen van deze kalender op. Zegels in de vorm van archetypen als draak, storm, wind en zaad, en tonen volgens het Maya telsysteem van strepen en stippen.
Deze data waren enorm belangrijk, omdat ze niet alleen de tijd markeerden maar ook de bijbehorende energie. Er waren goede en slechte tijden en voor alles was een juiste tijd. Hun tijdsbesef toen was letterlijk en figuurlijk astronomisch. Er werd gerekend met verschillende kalenders en in perioden van duizenden jaren. Het is niet moeilijk te begrijpen dat zulke kalenders niets te maken hebben met het uitstippelen en vastleggen van het dagelijks leven zoals wij dat tegenwoordig doen. Zij hadden die kalenders al toen wij in Europa nog dachten dat de aarde plat was en nog niet eens wisten dat er planeten bestonden.

Ook nu kunnen we onze eigen belevenissen, grote en kleine gebeurtenissen aan de hand van de Tzolkin kalender bijhouden in een logboek. De kalender loopt ook in deze tijd door en geeft dagelijks de energie weer die uit het hart van de Melkweg komt. Elke dag heeft volgens de kalender een eigen kwaliteit en creatiekracht, weergegeven in een zegel en een toon.
De Maya’s noemen het hart van de Melkweg ‘Hunab ‘ku’ of de baarmoeder van het universum. Het is de grote krachtcentrale waar alle energie vandaan komt en weer naar terugkeert. Die energie is er, of je er nu aan denkt of niet. Wie er bewust mee leeft, ontdekt de kracht van wat ons toevalt als we goed opletten en meesurfen op de energie.

Heldentweelingen

De telling van de Maya Tzolk’in kalender die we op deze tentoonstelling terugvinden in de vorm van data op stenen, potten en schalen is niet de telling die op dit moment het meest gangbaar is. Wie kennismaakt met ‘de’ Maya kalender en als een soort horoscoop het zegel en de toon van de dag uitrekent op basis van een geboortedatum heeft meestal te maken met een andere variant, de 13 manen- of Dreamspell kalender. Een kalender die de meeste Maya’s in het geheel niet bekend was en die op deze tentoonstelling dan ook niet is te vinden. Deze telling van de Tzolkin kalender werd namelijk in de jaren tachtig van de vorige eeuw geïntroduceerd door José Arguelles, oprichter van de Foundation for the Law of Time en Planet Art Network. Met deze ‘moderne’ Tzolkin versie bracht hij de natuurlijke 13:20 tijdsfrequentie (13 tonen en 20 zegels) in ons bewustzijn in een maatschappij die is gefundeerd op de kunstmatige 12:60 frequentie (12 maanden en 60 minuten), waarin wij altijd tijd tekort komen en geleefd worden door de overtuiging tijd=geld.

Deze twee Tzolkin tellingen doen me denken aan de heldentweeling Hunahpu en Xbalanque die een belangrijke rol speelt in de heilige boeken van de Maya’s en op de tentoonstelling is te zien in verband met het mythische balspel. Samen hebben zij door hun overwinningen en heldendaden de machtsverhoudingen opnieuw vastgesteld en de Aarde voor de mens bewoonbaar gemaakt.
Ik vind het een mooi beeld om deze twee Tzolkin tellingen te zien als samenwerkende helden. Ze herinneren ons aan het goddelijke en menselijke potentieel dat in ons aanwezig is. We kunnen de wijsheid over onze kwaliteiten en talenten die in de kalender ligt besloten gebruiken om de wereld voor de mens niet alleen bewoonbaar maar ook leefbaar te maken. De sleutel daartoe is bewustzijn, zo leert ons het scheppingsverhaal van de Maya’s.

De goden, dat zijn wij

Het scheppingsverhaal van de Maya’s is te lezen op grote panelen, in het kindergidsje en in de tentoonstellingscatalogus. Je kunt het je ook laten voorlezen als een sprookje via de luistertelefoon. Het vertelt ons hoe de goden de aarde scheppen en verschillende pogingen doen wezens te creëren die hen kunnen aanbidden. Eerst met modder, dan met hout en uiteindelijk slagen ze erin perfecte mensen te creëren met maïs als grondstof. Het zijn de voorouders van het Maya volk. Al gauw ontdekken de goden dat deze maïsmensen iets te goed zijn gelukt, omdat ze net zo intelligent en krachtig zijn als de goden zelf. Daarom blazen ze mist in de ogen van de mensen, opdat ze vergeten wie ze werkelijk zijn.
Aan het eind van het verhaal is een prachtig versierde leistenen achterkant van een spiegel tentoongesteld. ‘Met een spiegel van pyriet konden de Maya’s niet alleen zichzelf bekijken maar ook communiceren met de goden’, vertelt het toelichtende bordje. Zo herinnert het scheppingsverhaal van de Maya’s ons eraan dat wij in deze tijd ook met de goden kunnen communiceren. Kijk maar in de spiegel en dan zie je er een. En zelfs zonder spiegel kun je dat. De Mayagroet ‘In lak’ech’ - ‘Ik ben een andere jij’- herinnert ons eraan dat we in ieder mens een stukje van onszelf zien, dat we ondanks alle verschillen ook een zijn met de goden en zelf verantwoordelijkheid dragen voor alles wat we creëren. Welk stukje van het geheel jij weerspiegelt in de ander, vind je terug in beide kalenders. Op basis van je geboortedatum vind je jouw kernkwaliteiten en creatiekracht gekoppeld aan de betekenis van de zegels en tonen. Zo vinden we in deze tijd de sleutel tot bewustzijn en ons volledige potentieel.

De energie van deze dag

De Dreamspell Tzolkin geeft vandaag, 1 maart 2016, ‘Eb’ Gele Mens toon 7 aan met ‘Kan’ het Geel Zaad als bekrachtigend zegel. Met behulp van de versregels bij de 20 zegels en 13 tonen uit mijn boek ‘Maya wijsheid voor je levensreis, het Tzolkin levenspadenboek’ en het bijbehorende logboek kun je dagelijks zelf een versje maken bij de energie van die dag.

 

Ik creëer
Ik geef bewust aandacht aan wat ik wil dat groeit
Zo ben ik in het hier en nu afgestemd op het grote geheel
Ik laat me leiden door mijn kwaliteiten en talenten

 

 

De datum voor dit bezoek hebben Neeltje en ik niet zelf gekozen. Ik zie het als synchroniciteit dat we er juist deze dag waren. De energie van deze dag heeft ons ondersteund de boodschap van het gele zaad en de bewuste mens als verbinder van hemel en aarde te zien en vertalen.

Centraal in deze tentoonstelling staan de cultuur en de verfijnde manier waarop de Maya’s vorm gaven aan hun cultuur. Kalenders zijn er niet te vinden en de informatie over de kalenders op het paneel 'Voorspellen met de sterren' is helaas niet correct, maar de wijsheid van de Maya’s is op deze tentoonstelling onmiskenbaar aanwezig als onderstroom. Vol inspiratie en heel benieuwd of dit over vier jaar een bovenstroom is geworden nemen we afscheid van Drenthe. Bij het uitchecken van mijn OV-chipkaart zie ik dat een enkele reis Assen-Velp precies € 13,20 kost. De nieuwe tijdsfrequentie laat zich zelfs in geld zien vandaag.

Voedsel voor de goden

Thuisgekomen schuif ik aan tafel bij mijn dochters die een heerlijk maal hebben bereid van bonen en maïs. Ik heb het niet alleen overleefd met mijn nog grieperige lijf, maar ook echt genoten en energie gekregen van al het moois dat in het Drents museum bijeen is gebracht. Aan tafel vertel ik over een van mijn favorieten van de tentoonstelling: de godin van de cacao, te zien op een 31 cm hoog deksel van een wierookpot, rondom versierd met cacaobonen. Cacao was het geld van de Maya’s. De Maya’s noemden de plant xocoatl en hiervan is ons woord ‘chocola’ afgeleid. Linnaeus gaf het geslacht van de cacaoplant de naam Theobroma, dat ‘voedsel van de goden’ betekent. Zou chocola daarom nog steeds zo’n populair genotsmiddel zijn?

De tentoonstelling is te zien tot en met 4 september in het Drents Museum in Assen.

Het artikel in Dagblad Trouw vind je in zaterdagbijlage De Verdieping van 5 maart 2016. Je kunt het hier bekijken.